- غدد درون ریز غددی هستند که ترشحات خود را بنام هورمون در خون رها می سازند . (مانند تیروئید ، هیپوفیز و ...)
- غدد برون ریز ترشحات خود را توسط مجاری به خارج از غده می ریزند.(غده عرق ، غده بزاقی و ...)
ساختمان غددی موجود در بدن انسان به دو دسته غدد درون ریز و غدد برون ریز تقسیم می شوند.
- غدد درون ریز غددی هستند که ترشحات خود را بنام هورمون در خون رها می سازند . (مانند تیروئید ، هیپوفیز و …)
- غدد برون ریز ترشحات خود را توسط مجاری به خارج از غده می ریزند.(غده عرق ، غده بزاقی و …)
هورمون :
مواد شیمیایی هستند که به مقدار کم توسط غدد درون ریز ترشح میشوند و بوسیله خون در بدن توزیع می گردند .
عمل هورمون ها :
هورمون ها در تمامی موارد تنها روی سلول های هدف خود اثر می گذارند زیرا تنها سلولهای هدف دارای گیرنده هایی برای هر هورمون ویژه هستند.
انواع هورمون ها:
به طور کلی هورمون ها در بدن به دو دسته هورمونهای استروئیدی و غیر استروئیدی تقسیم می شوند .
هورمون های استروئیدی : این هورمون ها غیر محلول در آب هستند آنها در گردش خون حمل شده و به سستی به پروتئین های پلاسما متصل می شوند .همچنین این هورون ها محلول در چربی بوده به همین دلیل به راحتی از غشای سلول عبور می کنند و قسمت عمده ای از غشاهای سلول را تشکیل می دهند .
هورمون های غیر استروئیدی : به دو دسته هورمون های آمینه ای و پپتیدی تقسیم می شوند .این هورمون ها به سادگی از غشای سلول عبور نمی کنند بنابراین با گیرنده ویژه خود در خارج از سلول ترکیب می شوند .
کنترل ترشحات هورمونی :
هورمون ها به طور مداوم در ادرار دفع شده و عمدتاً در کبد توسط آنزیم های گوناگونی تجزیه می شوند .بنابراین افزایش یا کاهش مقادیر هورمون خون مستلزم افزایش یا کاهش ترشح است . ترشح هورمون به طور دقیقی تنظیم شده است .
غده هیپوفیز :
غده هیپوفیز در حدود یک سانتی متر قطر دارد و در قاعده ی مغز واقع شده است .
هیپوفیز توسط ساقه هیپوفیز یا توده قیفی شکل به هیپوتالاموس در عقب تقاطع بینی متصل شده است .
غده هیپوفیز متشکل از 2 بخش مجزا است :
- لوب قدامی (ادنو هیپوفیز )
- لوب خلفی (نورو هیپوفیز)
لوب قدامی :
لوب قدامی غده هیپوفیز در یک کپسول متراکم از بافت همبند کلاژنی جای گرفته است و به میزان زیادی متشکل از بافت اپی تلیال سازماندهی شده در توده های اطراف بسیاری از عروق خونی با دیواره نازک است .
((توضیح ساده تر لوب قدامی غده هیپوفیز: بخش قدامی هیپوفیز از بافت غددی تشکیل شده و قسمت عمده این غده را تشکیل می دهد . این بخش هورمون های مختلفی را ترشح می کند که سبب تنظیم فعالیت سایر غدد مترشحه داخلی و رشد و نمو بدن می شود . اختلال در ترشح هورمون هیپوفیز قدامی به طور کلی باعث عوارضی همچون کوتولگی – غول آسایی و …. می شود .))
هورمون های هیپوفیز قدامی :
- سوماتوتروپین GH: هورمون رشد که سوماتوتروپین نیز نامیده می شود ، پروتئینی است که سلول ها را تحریک می کند تا بزرگ شده و سریع تر تقسیم گردند . این هورمون حرکت اسید های آمینه از میان غشاهای سلول را بالا برده و میزان سنتز پروتئین را افزایش می دهد .
- پرولاکتین PRL : یک پروتئین است که باعث تولید شیر می شود .
- پروتئین در مردان ترشح LH را کاهش می دهد .
- هورمون مهار کننده رهایی پرولاکتین از هیپوتالاموس مانع ترشح پرولاکتین می شود PIH)).
- هورمون محرک تیروئید : TSH ترشح هورمون ها از غده ی تیروئید را کنترل می کند .هیپوتالاموس تا اندازه ای ترشح TSH را با تولید هورمون رها کننده تیروتروپین TRH تنظیم می کند .
- هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) : ساخت و ترشح هورمون های معینی از لایه خارجی غده فوق کلیوی را کنترل می کند .هیپوتالاموس با ترشح هورمون رها کننده کورتیکوتروپین ترشح ACTH را تنظیم می کند.
- هورمون گونادوتروپین : هورمون محرک فولیکول و هورمون جسم زرد هر دو گونادوتروپین هایی هستند که اندام های تولید مثل را تحت تاثیر قرار می دهند.
هیپوفیز خلفی یا لوب خلفی :
برخلاف لوب قدامی غده ی هیپوفیز که عمدتاً متشکل از سلول های اپی تلیال غده ای است ، لوب خلفی به میزان زیادی متشکل از تارهای عصبی و سلول های نوروگلی (سلول های دوکی شکل هیپوفیز ) است .سلول های نوروگلی از تارهای عصبی به وجود آمده در هیپوتالاموس محافظت می کنند .
هورمون های هیپوفیز خلفی :
- هورمون ضد ادراری (ADH) :
- ADH کلیه ها را ملزم به دفع آب کمتری می کند .
- در غلظت بالا ، ADH دیواره های رگ خونی را منقبض نموده و فشار خون را بالا می برد.
- اکسی توسین (OT) : اکسی توسین نیز دارای عمل ضد ادراری است اما اثر آن کمتر از ADH می باشد و می تواند عضلات صاف دیواره رحم را منقبض کند .
غده تیروئید :
این غده در گردن واقع شده است و دارای ساختاری پر عروق بوده که متشکل از دو لوب جانبی بزرگ است که توسط یه مجرای عریض به هم مرتبط هستند .
ساختار غده تیروئید :
- غده تیروئید متشکل از بخش های مترشحه توخالی بسیاری است که فولیکول نام دارد .
- فولیکول ها پر از مایع بوده و هورمون های مترشحه را توسط سلول های فولیکول ذخیره می کنند .
- سلول های برون فولیکولی کلسی تونین ترشح می کنند . (کلسی تونین در نگهداری غلظت در خون و کاهش جذب کلسیم از استخوان ها کمک می کند .)
هورمون های تیروئید :
- تیروکسین و تری یدوتیرونین
الف ) این هورمون ها میزان متابولیسم را افزایش می دهند ، سنتز پروتئین را بالا برده و تجزیه لیپید را تحریک می کنند .
ب ) این هورمون ها برای رشد و تکامل طبیعی و برای بلوغ دستگاه عصبی مورد نیاز است .
- کلسی تونین
الف ) کلسی تونین غلظت یون کلسیم و فسفات خون را پایین می آورند .
ب ) این هورمون ها از بالا رفتن طولانی کلسیم پس از صرف غذا جلوگیری می کند.
غدد پاراتیروئید :
غدد پاراتیروئید بر روی سطح خلفی غده تیروئید واقع شده اند . معمولاً چهار غده پاراتیروئید وجود دارد .
یک غده فوقانی و یک غده تحتانی با هر یک از لوب های جانبی تیروئید مرتبط هستند .
غدد پاراتیروئید هورمونی را ترشح می کنند که غلظت یون های کلسیم و فسفات خون را تنظیم می کند .
ساختار غدد :
- هر غده به رنگ زرد مایل به قهوه ای بوده و درون کپسولی از بافت همبند نازک قرار دارد .
- هر غده متشکل از سلول های مترشحه است که کاملاً با مویرگ ها حمایت می شوند .
هورمون پاراتیروئید :
غدد پاراتیروئید پروتئینی به نام هورمون پاراتیروئید را ترشح می کنند .
- این هورمون غلظت یون کلسیم خون را افزایش داده و غلظت یون فسفات خون را کاهش می دهد .
- PTH باز جذب بافت استخوان را تحریک نموده و کلیه ها را ملزم به ذخیره ی یون های کلسیم و دفع یون های فسفات می کند و به طور غیر مستقیم جذب یون های کلسیم از روده را تحریک می کند .
- مکانیسم بازخورد منفی بین غدد پاراتیروئید عمل کرده و این غدد را تنظیم می کند .
غدد فوق کلیوی :
کاملا ً با کلیه ها مرتبط هستند و بر روی کلیه ها واقع شده اند .
ساختار غدد : غدد فوق کلیوی شبیه هرم هستند .هر غده فوق کلیوی بسیار پر عروق است و متشکل از دو بخش است که هر کدام هورمون های متفاوتی را ترشح می کنند.
بخش مرکزی مرکز غده فوق کلیوی است .
بخش خارجی قشر غده فوق کلیوی است .
هورمون های بخش مرکزی غده فوق کلیوی :
- سلول های بخش مرکزی غدد فوق کلیوی دو هورمون کاملاً مرتبط را تولید ، ذخیره و ترشح می کنند .
اپی نفرین که آدرنالین نامیده میشود .
نورا اپی نفرین که نورآدرنالین نیز نامیده میشود.
هر دو دارای ساختارهای مولکولی و عملکرد های فیزیولوژیکی مشابهی هستند و در واقع اپی نفرین از نورا اپی نفرین سنتز می شود .
- بیشتر این هورمون ها از تیروزین منتشر شده و از نظر شیمیایی شبیه به هم هستند .
- این هورمون ها اثراتی را مشابه با اثرات دستگاه عصبی سمپاتیک تولید می کنند .
- تکانه های رسیده بر روی تارهای عصبی سمپاتیک ، بخش مرکزی غده فوق کلیوی را برای رها سازی هورمون خود تحریک می کنند .
هورمون های قشر فوق کلیوی :
سلول های قشر فوق کلیوی بیش از سی نوع استروئید مختلف شامل هورمون های گوناگون تولید می کنند .نکته :: برخلاف هورمون های بخش مرکزی فوق کلیوی که بدون آنها انسان زنده می ماند بعضی از هورمون های رها شده از قشر فوق کلیوی حیاتی می باشند و بدون ترشحات آنها شخص در طی یک هفته جان خود را ازدست می دهد .
مهم ترین هورمون های قشر فوق کلیوی عبارتند از : آلدسترون ، کورتیزول و هورمون جنسی معین
- آلدسترون :
الف ) کلیه را ملزم به ذخیره ی یون های سدیم و دفع یون های پتاسیم می کند .
ب ) آلدسترون در واکنش به افزایش غلظت یون پتاسیم با وجود آنژیوتنسین ترشح می شود .
ج ) آلدسترون با ذخیره ی یون های سدیم به حفظ حجم و فشار خون کمک می کند .
- کورتیزول :
الف ) کورتیزول سنتز پروتئین را مهار می کند ، اسید های چرب را آزاد می کند و سلول های کبد برای سنتز گلوکز از غیر کربو هیدرات ها را تحریک می کند .
ب) مکانیسم بازخورد منفی درگیر در ترشح CRH از هیپوتالاموس و ACTH از غده هیپوفیز قدامی مقدار کورتیزول را کنترل می کند.
- هورمون جنسی غده فوق کلیوی :
الف ) این هورمون ها از نوع مردانه هستند اگرچه بعضی از آنها می توانند به هورمون زنانه تبدیل شوند .
ب ) آنها هورمون های جنسی تولید شده به وسیله غدد جنسی را تکمیل می کنند .
لوزالمعده :
به عنوان یک غده برون ریز ترشح کننده ی شیره گوارشی از طریق یک مجرا عمل می کند .
ساختار غده :
- در بخش خلفی غده قرار داشته و به روده کوچک متصل شده است .
- بخش درون ریز که جزایر لوزالمعدی (جزایر لانگراهانس ) نامیده می شود ، گلوکاگون ، انسولین و سوماتروپین ترشح می کند .
گلوکاگون : کبد را برای گلوکز تحریک نموده و غلظت گلوکز خون را افزایش می دهد .
انسولین :
الف –گلوکز را از میان غشاهای سلول حرکت می دهد و ذخیره ی آن را تحریک می کند .
ب – سنتز پروتئین را گسترش می دهد و ذخیره چربی را تحریک می کند .
ج – سلول های عصبی فاقد گیرنده های انسولین بوده و برای بدست آوردن گلوکز به انتشار وابسته هستند.
سوماتو استاتین : رهایی انسولین و گلوکان را مهار می کنند.
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.